Maasstad Ziekenhuis Rotterdam: Betaald parkeren versus fietsen

De impact van de zorgsector in Nederland op de CO₂-uitstoot is groot. Dat wordt vaak onderschat. Maar niet door de zorg zelf. Met elkaar werken zij aan vijf thema’s om te verduurzamen. Het stimuleren van anders reizen met een aantrekkelijk fietsbeleid is in het Maasstad Ziekenhuis onderdeel daarvan. "Het is toeval dat de gemeente het parkeerbeleid aanscherpt in de omgeving maar we zijn blij dat we daar een aantrekkelijk fietsbeleid tegenover kunnen stellen." Monique Kortekaas, programmamanager Duurzaamheid vertelt hoe het Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam al goed op weg is om de CO₂-uitstoot te verlagen.

“Als ziekenhuis moeten we net zo goed als andere bedrijven voldoen aan het Klimaatakkoord. En dat is terecht,” zegt Kortekaas. “Met elkaar stoot de zorgsector in Nederland (ziekenhuizen en zorginstellingen) circa 7% van de totale CO₂ uit, wordt 13% van alle grondstoffen door de zorg verbruikt en levert de zorg 4% van de totale afvalberg. Die impact van de zorgsector wordt nog wel eens onderschat. Maar onze cijfers zijn vergelijkbaar met sectoren die door hun uitstoot altijd negatief in het nieuws komen zoals de luchtvaart, scheepvaart en een bedrijf als Tata Steel. Daarom is het goed dat we maatregelen nemen om het doel te bereiken van 55% CO₂-reductie in 2030 en geheel uitstootvrij zijn in 2050.”

Green Deal Duurzame Zorg

Het Maasstad Ziekenhuis, 4.000 medewerkers, is al een flink eind op weg om die doelen te halen. Kortekaas: “Het ministerie van VWS heeft de Green Deal Duurzame Zorg opgesteld, met 5 thema’s waarmee je aan de slag kunt gaan. Kennis en bewustwording, CO₂-reductie, circulair, medicijnen en gezondheidsbevordering. Doordat we restwarmte krijgen vanuit het Rotterdamse havengebied hebben we veel minder gas nodig en daalt onze CO₂-uitstoot. We zamelen steeds meer afval gescheiden in, hergebruiken meer grondstoffen en kopen duurzaam in. Bovendien zetten we in op minder verspilling van medicijnen en verminderen van schadelijke narcosegassen. Ook stimuleren we gezonde voeding en een gezonde leefstijl bij patiënten en onze medewerkers.”

Doel behaald

"Onze doelstelling voor CO₂-uitstoot is gebaseerd op onze routekaart en wordt vergeleken met de uitstoot in 2009. Het nationale doel om de CO₂-uitstoot met 55% te verminderen in 2030 is behaald; we hebben ongeveer 75% minder CO₂-uitstoot dan in 2009. De huidige doelstelling is om in 2050 klimaatneutraal te zijn."

Verduurzaming is van iedereen

“Om kennis te delen en elkaar te inspireren werken we onder andere samen in de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen, het Milieuplatform Zorg en in het Werkgeversnetwerk Duurzame Mobiliteit. Zo zetten we iedere keer weer stappen in de verduurzaming. Daarnaast werk ik natuurlijk nauw samen met de collega’s van HR, communicatie en allerlei andere afdelingen. Duurzaamheid zit op alle niveaus in de organisatie en is van ons allemaal.”

Onderzoek naar vervoersmotieven

“In 2019 is door een extern bureau een vooronderzoek, een 0-meting, gedaan over het onderwerp vervoer onder bezoekers en medewerkers. In 2021 en 2023 is dat onderzoek onder medewerkers herhaald. De centrale vraag luidde: Waarom maak je de keuze die je maakt?
Een van de uitkomsten is dat het enthousiasme om te reizen met het OV tijdens corona flink is gedaald en nog steeds niet groot is. Een van de oorzaken is dat we als Ziekenhuis op Zuid niet goed bereikbaar zijn met het OV. Vanuit Rotterdam noord moet je altijd overstappen. Het kan in tijd én in de beleving heel veel schelen als er één verbinding is. Het ironische is dat onder station Lombardije wel de infrastructuur ligt voor een metrostation maar er geen metro rijdt. We vestigen nu onze hoop op de komst van de nieuwe oeververbinding met de tram die daar gaat rijden. FIngers crossed!”

Betaald parkeren als aanjager

“De afgelopen jaren hebben we veel gedaan, ook in samenwerking met Zuid-Holland Bereikbaar, om de fiets te promoten. Dat past prima bij een gezonde leefstijl. We deden mee aan de Fiets naar je Werkdag, er zijn fietsleveranciers geweest om verschillende fietsen te laten zien en te laten uitproberen, de fietsenmaker van Mantel is een aantal keren langs geweest en we hebben met andere zorginstellingen meegedaan aan een onderlinge challenge via de Dumoco+-beloningsapp van Zuid-Holland Bereikbaar. Dat zorgde steeds weer dat fietsen op de agenda werd gezet, dat medewerkers erover gingen nadenken en meer gingen fietsen. Fietsen naar je werk doe je in je eigen tijd, om dat te doen moet je intrinsiek gemotiveerd zijn.

“Medewerkers betalen een bijdrage als zij overdag in de parkeergarage, die overigens niet van het ziekenhuis is, staan. Voor de avond en nacht geldt in verband met veiligheid een gereduceerd tarief. Uit de onderzoeken bleek dat er ondanks de eigen parkeerbijdrage toch veel medewerkers met de auto naar het ziekenhuis komen. Ook medewerkers die op minder dan 5 kilometer afstand wonen. De oplossing was gevonden in het gratis parkeren in de wijk. In het onderzoek gaf circa 11% van de ondervraagden aan de auto te laten staan als er betaald parkeren in de wijk wordt ingevoerd. Dat is sinds eind maart het geval. Nu merk je vaker dat mensen de fiets pakken.

Ook de hinder die er aan komt door renovatie van wegen en bruggen heeft impact gehad op het anders denken over mobiliteit: is de auto met alle vertragingen nog wel de beste optie?

Ik hoor nu dat medewerkers van plan zijn meer te gaan fietsen of om de auto bij de P+R Heinenoordtunnel te parkeren en verder te reizen met de vouwfiets. Overigens zijn er natuurlijk ook medewerkers die al jaren grote afstanden naar het ziekenhuis fietsen. Zij noemen daarbij als voordelen: een betere conditie en verlaging van stress.”

Aanscherpen beleid

De uitkomsten van de onderzoeken en de laatste ontwikkelingen hebben het beleid van het Maasstad verder aangescherpt. “De aanschafkosten van een goede fiets of e-bike zijn fors. Er zijn medewerkers die best willen fietsen maar aanhikken tegen de aanschaf ervan. De tegemoetkoming die we via het bruto loon kunnen aanbieden, is niet meer toereikend. Daarom zijn we blij dat we starten met het aanbieden van leasefietsen. Dan betaal je je fiets in delen terug. Op 15 mei tijdens de Fiets naar je Werkdag 2025 introduceren wij dit nieuwe beleid. Ik verwacht er veel van en zal er zelf ook aan deel nemen. Mijn enkele reis naar het werk is circa 15 kilometer, dus dat is met een elektrische fiets goed te doen,” zegt Kortekaas gemotiveerd.

“Dat medewerkers daadwerkelijk meer fietsen merken we ook aan de fietsenstalling. Die is bomvol en veel te klein geworden. Het aantal fietsen dat er naast staat wegens ruimtegebrek is niet meer te tellen. We hebben nog een stukje grond over dat nog geen bestemming had. We zijn nu aan het onderzoeken of we daar een fietsenstalling kunnen bouwen. Want de voorzieningen moeten ook op orde zijn.”