Onderwijs: Verschuiving lestijden is een thema om te omarmen

Op de weg ontstaat de laatste weken het ene na het andere filerecord alsof we nog nooit hebben thuisgewerkt en niet meer weten hoe je via Zoom en Teams kunt overleggen. Ook in het openbaar vervoer zien we een stijging van reizigers maar niet zo explosief. Draagt de oproep aan onderwijsinstellingen om de lestijden te spreiden hieraan bij? “Het feit dat de MRDH samen met Hogeschool Inholland afspraken heeft gemaakt om leerlingen en studenten ook in dit schooljaar gespreid te laten reizen, waarderen we enorm. Het zou mooi zijn als de verschuiving van lestijden volgend jaar een thema wordt om te omarmen,” meent Magdalena Piotrowska, regiodirecteur Zuid bij de NS.

Recreatieve reizigers

“Qua bezetting van het aantal reizigers zitten we nog niet op het oude niveau. Wel zagen we afgelopen maand weer een stijging in het aantal reizigers,” zegt Magdalena Piotrowska, regiodirecteur Zuid bij de NS. Zowel Brabant, Limburg, Zeeland als Zuid Holland behoren tot haar pakket. Zij vervolgt: “Opvallend is dat de aantallen in het weekend meer toenemen dan door de weeks. Het zijn dus vooral recreatieve reizigers die weer met de trein gaan en minder de woon-werk reizigers. En we merken natuurlijk dat de studenten weer teruggekeerd zijn in de trein. Gemiddeld (weekend en doordeweeks) zitten we op een bezetting van rond de 70%. Het is dus meestal niet echt druk in de trein, maar wel in de ochtendspits. Wat opvalt is dat het nu vooral op dinsdag en de donderdag in de ochtendspits druk is en minder op de maandag. Voorheen was ook dat een zeer drukke dag. Overigens zullen de reizigers wel de beleving hebben dat het vaker druk is in de trein. Dat heeft te maken met het feit dat we niet meer gewend zijn om dicht bij elkaar te zitten. We ervaren dat al snel als vervelend. Zo zien we dat mensen nu de vierde stoel vaak leeg laten en deze niet gebruiken. Dan krijg je dus meer mensen die staan en dat voelt alsof het drukker is in de trein dan het objectief is.”

Gedragsverandering

“De komende jaren vindt naar verwachting een autonome groei van het aantal reizigers plaats doordat het aantal mensen, zeker in de Randstad, groeit. In 2024 is de bezetting weer op het niveau van 2019, heeft onderzoek uitgewezen. Met elke reiziger zijn we blij maar we hopen natuurlijk dat die reizigers hun gedrag veranderen. Dat ze dan zoveel mogelijk verspreid over de dag en over de week gaan reizen. Dat geldt zowel voor studenten als voor mensen in het woon-werk verkeer. Als NS willen we graag dat het openbaar vervoer een bijdrage levert aan het oplossen van maatschappelijke problemen, zoals het terugdringen van files en stikstof. Natuurlijk hebben we er in onze bedrijfsvoering ook baat bij als het aantal reizigers beter gespreid is over de dag en de week maar we willen dit ook vanuit onze maatschappelijke betrokkenheid.”

Financiële prikkels

Een groot verschil tussen de spitsen op de weg en de spits in de trein is dat mensen bij terugkerende files proberen eerder te vertrekken omdat de reistijd dan langer is en ze zo toch op tijd kunnen komen. Als je met de trein reist, wordt de reistijd niet langer als het drukker is. Die stimulans om dan eerder of later te vertrekken is daarmee weg. Maar op de twee extra drukke ochtendspitsen in de week kan je geen extra materieel en personeel inzetten. Dat is veel te inefficiënt. Daarom proberen we reizigers met te verleiden op andere tijdstippen te reizen. In de daluren geldt 40% korting. Daarnaast kan de reiziger in de NS app de gehele deur tot deur reis gemakkelijk plannen en gebruik maken van de Treinwijzer. Daarmee informeren we hoe druk het is zodat je kunt besluiten nog even thuis te werken of langer op school te blijven. Tot slot gaan we met ingang van de nieuwe dienstregeling ook extra treinen rijden. In Zuid-Holland gaat het om de tienminutentrein tussen Schiphol en Rotterdam en de tienminutensprinter tussen Dordrecht en Rotterdam.”

Verschuiving lestijden

“Met de onderwijsinstellingen hebben we goede gesprekken over een verschuiving van de lestijden. We zijn heel blij dat de MRDH, De Verkeersonderneming en Bereikbaar Haaglanden en Rijnland dit mogelijk maken en het onderwerp op de agenda zetten. Hogeschool Inholland heeft inmiddels afspraken gemaakt om leerlingen en studenten in dit schooljaar gespreid te laten reizen. Ook in Nijmegen is een mooi voorbeeld waar een aantal onderwijsinstellingen die dicht bij elkaar zitten de lestijden hebben verschoven zodat iedereen prettig kan reizen. Het is dus mogelijk in de praktijk. Tegelijkertijd hebben we er ook begrip voor dat de onderwijsinstellingen nu andere problemen hebben. Gelukkig kunnen de leerlingen en studenten nu weer naar de scholen toekomen voor onderwijs en voor de sociale contacten. In dat gehele proces van terugkeer is spreiding van lestijden niet de hoogste prioriteit. We hopen dat het onderwerp wel op de agenda’s blijft en dat instellingen een open mind hierover houden. Het gaat echt om kleine aanpassingen in de tijd, bijvoorbeeld een kwartiertje. En daarna hebben heel veel mensen er baat bij. Het zou mooi zijn als de verschuiving van lestijden volgend jaar een thema wordt om te omarmen,” zegt Piotrowska hoopvol.