Een beter bereikbare Rotterdamse haven: de eerste stappen

Wie in de haven van Rotterdam werkt, weet hoe lastig het kan zijn om er te komen. Zonder auto is het vaak bijna onmogelijk: bussen rijden niet op de tijden van ploegendiensten en de afstanden zijn groot. Maar ook wie wel een auto heeft, ondervindt hinder door de toenemende drukte en werkzaamheden. Het gevolg: medewerkers haken af en duizenden vacatures in het havengebied worden niet ingevuld. Vanaf oktober gaat een eerste groep bedrijven de proef op de som nemen met een nieuw collectief vervoerssysteem, speciaal ontwikkeld voor de Botlek.

“We hebben een oplossing bedacht die aansluit op de praktijk van werknemers en werkgevers,” zegt Edo Haitsma, kwartiermaker bereikbaarheid in de haven. “Als je mensen in ploegendienst of stagiairs uit de regio geen goed vervoersalternatief biedt, dan mis je gewoon arbeidskrachten. Dat kunnen we ons in de haven niet permitteren.”

Vacatures worden niet ingevuld

De cijfers liegen er niet om. Uit arbeidsmarktonderzoek in 2024, uitgevoerd door SEOR in opdracht van Deltalinqs, Havenbedrijf Rotterdam en gemeente Rotterdam bleek dat er zo’n 6.000 vacatures openstaan in de Rotterdamse haven, waarvan meer dan de helft nauwelijks ingevuld raakt. Maar liefst 88% van de bedrijven geeft aan dat de bereikbaarheid een directe barrière vormt voor potentiële kandidaten. “Het is ingewikkeld om operationeel te blijven met zulke aantallen,” benadrukt Edo. “De afstanden zijn groot, het openbaar vervoer is niet beschikbaar of sluit niet aan op ploegendiensten en het huidige systeem is niet rendabel genoeg. Daarom moeten we samen naar alternatieven kijken.” Met vijf partijen: gemeente Rotterdam, MRDH, Havenbedrijf Rotterdam, Provincie Zuid-Holland en Deltalinqs, werkt Zuid-Holland Bereikbaar daarom aan een structurele oplossing.

Een collectief systeem in drie onderdelen

Na gesprekken met tientallen bedrijven in de Botlek en Maasvlakte is een concreet systeem uitgewerkt dat bestaat uit drie pijlers:

Vanpooling: kleine busjes die medewerkers uit dezelfde regio ophalen en samen naar de haven brengen. Dit sluit aan op de tijden van ploegendiensten.

Carpooling: via een online platform melden werknemers zich aan als reiziger of chauffeur. De reiziger betaalt een vergoeding per kilometer, die een stuk lager ligt dan de reiskostenvergoeding die door de werkgever wordt verstrekt. Win-win voor zowel de reiziger als de chauffeur.

Botlekhopper: ov “op afroep”. Werknemers geven vooraf aan waar ze willen opstappen en op welk tijdstip. De busjes rijden alleen waar vraag is, wat het efficiënt maakt. Bedrijven kunnen zelf een halte aanvragen.

“Het voordeel is dat deze vormen van vervoer goed inspelen op de specifieke situatie in de haven,” legt Edo uit. “Ze zijn flexibel, schaalbaar en laagdrempelig. De eerste drie maanden bieden we het vervoer zelfs gratis aan, zodat werknemers eraan kunnen wennen.”

Van verkenning naar uitrol

In een eerder artikel begin dit jaar vertelden we meer over de verkenning voor collectief vervoer. Inmiddels ligt er een duidelijk plan en is de voorbereiding voor het eerste cluster bijna afgerond. Vanaf 1 oktober start de werving onder de eerste groep bedrijven die interesse hebben getoond. Hun medewerkers kunnen zich dan aanmelden voor deelname aan de nieuwe vervoersopties. Uiterlijk 1 november kunnen we dan gaan rijden.

De betrokken partijen investeren niet alleen in de vervoerssystemen zelf, maar ook in kennis. Zuid-Holland Bereikbaar voerde bij veel bedrijven een mobiliteitsscan uit om te achterhalen waar werknemers vandaan komen, hoe ze reizen en welk potentieel er is voor fietsen of carpoolen. Uit die data blijkt dat vooral vanuit plaatsen als Hellevoetsluis en Brielle veel werknemers dagelijks naar de haven trekken.

Meer kansen voor stagiairs en jongeren

De nieuwe vervoerssystemen zijn niet alleen interessant voor vaste werknemers. Ook stagiairs en scholieren profiteren ervan. “Zij hebben vaak geen eigen vervoer en zijn nu afhankelijk van ouders of beperkt ov. Met deze oplossingen wordt de haven voor hen veel bereikbaarder,” aldus Edo.

Dat is belangrijk voor de toekomst. Jongeren die gemakkelijk hun stageplek bereiken, maken sneller de stap om in de haven te blijven werken. Daarmee draagt het project niet alleen bij aan het invullen van vacatures op korte termijn, maar ook aan de instroom van nieuw talent op lange termijn.

De rol van werkgevers

Het succes van dit project staat of valt met deelname van bedrijven. Edo: “De eerste werkgevers zijn enthousiast en willen meedoen. Maar er is meer animo nodig om dit echt schaal te geven. Hoe meer bedrijven zich aansluiten, hoe betaalbaarder en aantrekkelijker het wordt.” Daarom worden de komende weken communicatiemiddelen uitgerold om bedrijven en werknemers inhoudelijk te informeren en enthousiasmeren. In veel cao’s zijn regelingen voor reiskostenvergoeding opgenomen, waardoor de stap naar deelname relatief klein kan zijn. Toch vraagt het ook om initiatief: werknemers moeten zich actief aanmelden en werkgevers moeten ruimte maken om nieuwe vormen van vervoer te omarmen.

Vooruitblik

Het doel is om na de start in oktober door te pakken naar een tweede, derde en hopelijk zelfs vierde cluster van bedrijven. Het collectieve systeem is bewust modulair opgezet, zodat het zich kan uitbreiden naar andere delen van de haven. “Dit is geen kortstondig experiment,” benadrukt Edo. “Het is een structurele oplossing die moet meegroeien met de haven. Als we dit goed opzetten, maken we het voor duizenden mensen aantrekkelijker om hier te werken en maken we de Rotterdamse haven aantrekkelijker als vestigingsplaats voor bedrijven.”

Doe mee en denk mee

De boodschap aan werkgevers in de Rotterdamse haven is helder: laat deze kans niet liggen. De uitdagingen in de haven zijn groot en de druk op de arbeidsmarkt neemt alleen maar verder toe. Collectief vervoer kan het verschil maken: voor bedrijven, voor werknemers en voor de toekomst van de haven.

Met de uitrol van het eerste cluster in oktober wordt een belangrijke stap gezet naar een beter bereikbare haven. Waar eerder vooral de vraag centraal stond of collectief vervoer kansrijk is, ligt er nu al een concreet systeem dat inspeelt op de unieke omstandigheden van het gebied. Vanpooling, carpooling en de Botlekhopper vormen samen een nieuw fundament in de Rotterdamse haven.