Gedragsverandering als sleutel tot duurzame mobiliteit in Midden-Holland

• Interview

In Midden-Holland wordt hard gewerkt aan een duurzame mobiliteitstransitie. Een belangrijk onderdeel daarvan is de gedragsaanpak, gericht op het stimuleren van duurzaam reisgedrag onder bewoners en werknemers. Jelle Grobben en Gerard Tertoolen zijn gedragsexperts en werken aan de basisaanpak in Midden-Holland. 

Beleid in de praktijk 
Jelle legt uit dat de gedragsaanpak onderdeel is van een bredere aanpak, waarin ook de medewerkers, bedrijven, bewoners en logistieke partijen zijn opgenomen. “We zijn gestart met het analyseren van bestaande onderzoeken, zoals het landelijk reizigersonderzoek en draagvlakonderzoek. Vervolgens zijn we met de vijf betrokken gemeenten (Waddinxveen, Gouda, Krimpenerwaard, Zuidplas en Bodegraven-Reeuwijk) in gesprek gegaan over hun ambities op het gebied van duurzame mobiliteit.” 

Op basis van deze gesprekken is een longlist opgesteld van doelgroepen en mogelijke gedragsinterventies. “We willen ons richten op kansrijke doelgroepen, zoals werknemers die dagelijks pendelen. Zij zijn zowel bewoners als werknemers, en dus cruciaal voor het woon-werkverkeer.” 

Een longlist voor de menukaart 
De volgende stap is het concretiseren van de interventies. “We stellen een menukaart op met maatregelen die aansluiten bij de ambities van de gemeenten en de kennis die wij meebrengen,” vertelt Jelle. “Gemeenten kunnen hieruit kiezen wat bij hen past. Vervolgens werken wij de gekozen interventies uit in detail en verwerken ze in het eindadvies.” 

Gedrag begint bij motivatie 
Gerard benadrukt dat gedragsverandering niet vanzelf gaat. “Het doel is dat mensen anders gaan reizen: meer met de fiets, het openbaar vervoer of zelfs minder reizen. Maar die ambitie leeft vooral bij beleidsmakers, niet bij iedereen van de doelgroep. Daarom moeten we begrijpen wat mensen motiveert.” Volgens Gerard zijn er twee belangrijke factoren: de omgeving en de intrinsieke motivatie. “Als parkeren duur is of de file lang, dan stimuleert de omgeving ander gedrag. Maar ook persoonlijke overtuigingen zoals gezondheid of duurzaamheid kunnen motiveren. Ons werk is om die factoren te herkennen en te benutten.” 

Positieve gedragsverandering 
Jelle vult aan: “We richten ons op het deel van de doelgroep dat beïnvloedbaar is. Mensen die een beetje sceptisch zijn, kunnen we bereiken met bijvoorbeeld de Slim Reizen app, Reiswijs. Die beloont duurzaam reisgedrag en maakt het leuk via gamification. Zo verlagen we de drempel om het eens te proberen.” Daarnaast speelt de sociale norm een grote rol. “Als je ziet dat collega’s met de fiets komen, ben je sneller geneigd dat ook te doen. Maar dan moet die norm wel kloppen met de perceptie van mensen. In Gouda bijvoorbeeld is het OV-gebruik hoog, dat kunnen we zichtbaar maken.” 

Gedragsverandering is maatwerk 
Gerard benadrukt dat interventies geen losstaande ideeën mogen zijn. “Het is geen kwestie van iets bedenken en dan pas communiceren. Je moet vanaf het begin kijken waar de kansen liggen. Gedragsverandering is maatwerk, gebaseerd op bestaande gedragingen en veranderende omstandigheden.” De grootste uitdaging ligt volgens Jelle in het goed leren kennen van de doelgroep. “Elke gemeente heeft zijn eigen context. Wat in de ene plaats werkt, hoeft niet elders effectief te zijn. We moeten dus echt de juiste aangrijpingspunten vinden.” 

Van patroon naar andere keuze 
Tot slot deelt Gerard een persoonlijke visie: “Gedragsverandering begint met een mindshift. Sommige mensen maken de makkelijke keuze, het is een patroon, in hun vervoerwijze. Ze kunnen zich geen alternatief voorstellen. Anderen zijn ‘keuzereizigers’, die flexibel kiezen op basis van gemak, gezondheid of kosten. Wij willen mensen helpen de keuze zo makkelijk mogelijk te maken, zodat ze bewuster en duurzamer gaan reizen.” 

Een aanpak die werkt 
Wat beide experts bindt, is de wens om een aanpak te ontwikkelen die niet alleen beleidsmatig goed klinkt, maar ook echt werkt. “Als we een strategie kunnen presenteren die gebaseerd is op hoe mensen écht denken en doen, dan zijn we tevreden,” geeft Gerard aan. 
 
Punten sparen tijdens het reizen? Kijk op reiswijs.nu voor meer informatie over de challenges en manieren waarop je kunt sparen. Of ben je geïnteresseerd in mobiliteits- of logistiek advies? Neem dan contact op met Azra Muminovic voor mobiliteitsadvies en met Michael van Wijngaarden voor logistiek advies.